معامله معارض چیست؟
مثالی برای معامله معارض زمانی است که ملکی بوسیله اسناد عادی همچون قولنامه به خریدار منتقل میشود. پس از نقل و انتقال به شخص جدید، مالک بدون توجه به این مسئله، ملک را به شخص ثالثی منتقل مینماید! معامله دوم باید با سند رسمی به انجام برسد. در این حالت جرمی اتفاق افتاده است که قانونگذار آن را معامله معارض مینامد و برای آن مجازات درنظر گرفته شده است. لازم به ذکر است که زیاد تفاوتی ندارد که معامله اول حتما سند عادی باشد اما معامله دوم حتما باید توسط سند رسمی صورت گرفته باشد.
ماده قانونی معامله معارض به استناد ماده 117 قانون ثبت اسناد و املاک به شرح زیر است:
” شخصی که به موجب سند رسمی یا عادی نسبت به عین یا منفعت مالی ( اعم از منقول و یا غیر منقول) حقی به شخص یا اشخاصی داده و بعد نسبت به همان عین یا منفعت به موجب سند رسمی معامله یا تعهدی معارض با حق مذبور نماید. به سه تا ده سال حبس محکوم می شود.”
تفاوت کلاهبرداری و معامله معارض
معامله معارض با کلاهبرداری شباهت زیادی دارد به همین سبب در این بخش به بیان تفاوت کلاهبرداری و معامله معارض میپردازیم. نکته اصلی در خصوص این جرم با جرایمی همانند کلاهبرداری وسعت کمتر آن است. درواقع کلاهبرداری اعمال مجرمانه بسیار بیشتری از معامله معارض را پوشش میدهد. درحالیکه این جرم تنها زمانی حادث میشود که مالک پس از انتقال مال به شخص دیگر، مجددا خود را مالک دانسته و اقدام به انتقال و فروش مال به شخص ثالث نماید؛ لازم به ذکر است که در هردو این جرایم فریب صورت می گیرد ولی با عناوین مختلف.
تفاوت معامله معارض و انتقال مال غیر
اصلی ترین تفاوت جرم معامله معارض با انتقال مال غیر این است که در آن مجرم حتماً باید مالک اولیه باشد، اما در جرم انتقال مال غیر شخص ثالث به عنوان مجرم، ملک دیگری را انتقال میدهد و اقدام جرم مربوط به مال خود مالک نیست.
در واقع، در فروش مال غیر، شخص انتقالدهنده، مالک نمیباشد و مالی که متعلق به دیگری است را انتقال داده است.
معامله معارض با سند عادی و رسمی
همانگونه که در تعریف این جرم بیان شد؛ هر کس به موجب سند رسمی یا عادی، نسبت به عین یا منفعت مالی (اعم از منقول یا غیر منقول)، حقی به شخص یا اشخاص داده و بعد، نسبت به همان عین یا منفعت، به موجب سند رسمی، معامله یا تعهدی معارض با حق مزبور بنماید، مرتکب جرم معامله معارض شده و مشمول مجازات مذکور در ماده قانون 117 خواهد بود.
مجازات معامله معارض
ماده 117 قانون ثبت اسناد و املاک مجازات این جرم را حبس با اعمال شاقه از سه تا ده سال میداند. همانطور که گفته شد، باوجود شباهت با کلاهبرداری و فروش مال غیر در صورتی که حکم قاضی بر جرایم دیگری همچون کلاهبرداری باشد، مجازات خاطی، حبس از 1 تا 7 سال + پرداخت جزای نقدی، به اندازه مالی که در فروش مال غیر، رد و بدل شده به انضمام انتقال مال به صاحب اصلی آن و انفصال از خدمات دولتی، اگر که خاطی، کارمند دولت باشد؛ تعیین شده است.
مرجع صالح به رسیدگی به جرم معامله معارض
به طور کلی دادگاه کیفری دو مرجع صالح رسیدگی به جرم مذکر است. ضمن اینکه شما باید دادگاه یا دادسرایی برای این امر انتخاب کنید که در محل وقوع جرم واقع شده باشد.
نحوه ابطال معامله در عقد معارض
نکته حائز اهمیت در معاملات معارض این است که تنها معامله یا عقد اول صحیح است. به این خاطر که تنها در معامله اول مالک صاحب مال بوده و حق انتقال آن را داشته و باتوجه به اینکه در معاملات بعدی از نظر قانونی حق انتفاع از مالک گرفته شده، معاملات بعدی بی اعتبار بوده و باید باطل شوند.
بعد از معامله معارض اداره ثبت در صورت برخورد با آن موظف است تا سند مقدم و موخر را به دفتر اسناد مربوطه ارسال کند تا با تعیین حدود ملک و نقشه برداری و گزارش آن به هیات نظارت با تصمیم نهایی بر محق بودن مالک اولی سند موخر را باطل کند.
رسیدگی به تعارض اسناد مالکیت در صلاحیت هیات نظارت و شورای عالی ثبت است. بعد از صدور رای دادگاه، به اداره ثبت ارسال میگردد و واحد ثبتی رونوشت رای را جهت اطلاع ذی نفع به مدت بیست روز در تابلو اعلانات ثبت محل، الصاق و در صورت عدم اعتراض، رای اجرا میشود.
در صورتی که سند مالکیت در اختیار اداره ثبت باشد، توسط این ارگان باطل شده و ضمیمه پرونده ثبتی خواهدشد؛ اما اگر دارنده سند معارض به دادگاه دادخواست داده باشد، گواهی طرح دعوی را به اداره ثبت ارائه می کند و تا زمان صدور رای نهایی دادگاه هیچ اقدامی انجام نخواهدشد.
نحوه شکایت برای ابطال معامله در عقد معارض
ابطال معامله معارض، بدین صورت است که در وهله اول، شاکی باید یک شکایت کیفری با موضوع ارتکاب جرم معامله معارض تنظیم کرده و پس از دریافت حکم دادگاه دادخواستی حقوقی ثبت نماید و به این واسطه ابطال معامله معارض را از دادگاه خواستار شود.