پرداخت نفقه فرزند مشترک یا فرزندانی که حاصل زندگی مشترک میان زوجین هستند از جمله حقوق مالی است که در هنگام جدایی نسبت به آن تعیین تکلیف می شود.
در واقع نگهداری یا حضانت از اطفال یا فرزندان تکلیفی به شمار می رود که براساس قانون به عهده والدین است و نفقه تنها یکی از موارد آن محسوب می شود. پرداخت نفقه به عهده پدر است. در صورتی که به دلیل جدایی والدین از یکدیگر، مادر از فرزند نگهداری کند باز هم پدر وظیفه دارد که مبلغی را براساس حکم دادگاه یا توافقی پرداخت کند.
میزان نفقه و قوانینی که در این خصوص وجود دارد؛ همیشه یکی از سوالات پرتکرار پرونده های خانواده است که در این نوشته به آن پاسخ داده می شود.
نفقه فرزند در سال 1402 شامل چه مواردی می شود؟
ازدواج میان یک زن و مرد تعهدات و تکالیف فراوانی را در پی خواهد داشت که یکی از مهم ترین آن ها وظایف و تعهدات پدر و مادر نسبت به فرزندان است.
به طور کلی نفقه در حقوق و علم فقه به دو بخش نفقه زن (زوجه) و نفقه اقارب تقسیم بندی می شود که نفقه فرزند زیر مجموعه نفقه اقارب به شمار می رود.
مواردی همچون تهیه خانه و اثاث خانه به حد نیاز، خوراک و پوشاک، هزینه های بهداشتی، درمانی و تحصیل از موارد اصلی انفاق یا نفقه فرزندان محسوب می شود که باید از سوی پدر پرداخت شود.
همه کودکان حق دارند که در کنار پدر و مادر خود زندگی کنند و از محبت و تربیت هردو بهره ببرند. با این حال در مواقعی همچون طلاق و جدایی پدر و مادر همانند طلاق از طرف مرد یا فوت سرپرست خانواده، میزان هزینه های زندگی فرزندان و آگاهی از قوانین پرداخت آن ضرورت پیدا می کند.
نفقه فرزند چگونه محاسبه می شود؟
پس از ارجاع پرونده مطالبه نفقه به دادگاه، کارشناس در مورد میزان نفقه در سال 1401 تصمیم گیری می کند. مبلغ با درنظرگیری نیازهای فرزند و جایگاه اجتماعی که دارد تعیین می شود. در این خصوص کارشناس مدارکی از مادر یا قیم درخواست می کند که مقدار هزینه های نگهداری را مشخص کند.
شاغل بودن یا نبودن مادر در میزان نفقه فرزند تاثیری ندارد. با این وجود قطعا جایگاه اجتماعی او در این مسئله دخیل خواهد بود. به این خاطر که قطعا هزینه های زندگی فرزندی که در گرانقیمت ترین نقطه شهر زندگی می کند بیشتر از فرزندی است که در روستا سکونت دارد.
نفقه فرزند تا چند سالگی است؟
در مورد فرزندان پسر (ذکور) پرداخت نفقه تا 18 سالگی ادامه پیدا می کند. پس از این سن نیز اگر فرزند تحصیلات خود را ادامه دهد؛ پدر موظف به تقبل هزینه های تحصیلی و معیشتی او خواهد بود.
فرزندان دختر (اناث) تا زمانی که ازدواج نکنند می توانند از پدر خود نفقه دریافت کنند. البته اگر دختر ازدواج کند و جدا شود یا اینکه همسر او فوت کند و مستمری نداشته باشد نیز می تواند از بیمه، حقوق مستمری و بازنشستگی پدر سهم ببرد. در واقع نفقه او مجددا به عهده پدر خواهد بود.
با این تفاسیر پرداخت نفقه فرزندان تنها به زمان رشد و بلوغ آن ها محدود نمی شود. حتی پس از 18 سال یا همان سن رشد نیز با وجود شرایط مذکور به فرزندان نفقه تعلق می گیرد.
علاوه بر موارد قیدشده، هر یک از فرزندان ذکور که معلول یا محجور باشد و به استناد تاییدیه پزشکی قادر به تهیه مخارج خود نباشد؛ حتی پس از 18 سالگی نیز پدر باید نفقه فرزند را بپردازد.
نفقه فرزندان بالای 18 سال
با استناد به ماده 1200 قانون مدنی همانطور که والدین وظیفه دارند که تا زمان ناتوانی فرزندان هزینه های معیشتی آنان را بپردازند؛ فرزندان نیز در شرایط ناتوانی والدین تکلیف به انفاق می شوند. در واقع نفقه اقارب و فرزندان نوعی تکلیف متقابل به شمار می رود.
به طور کلی مهم ترین تفاوت میان نفقه زوجه و اقارب همین مسئله است. تنها شخصی مستحق دریافت نفقه می شود که شغل نداشته باشد یا فقیر باشد. حال آنکه در مورد همسر حتی در صورت تمکن مالی یا شاغل بودن نیز باید پرداخت شود.
انفاق ابتدا به نزدیک ترین اشخاص به پدر و مادر یعنی فرزندان و در غیر این صورت به نوه ها واگذار شده است. برادر و خواهر و خویشاوندانی همچون خاله، دایی، عمه و عمو تکلیفی برای پرداخت نفقه ندارند.
نفقه فرزند بعد از طلاق
حضانت فرزندان چه دختر و چه پسر تا هفت سالگی با مادر است. با این حال حتی در این دوران نیز وظیفه پدر است که نفقه را پرداخت کند. با این وجود ملاک عمل توافق زوجین خواهد بود. به این معنی که امکان دارد که پس از طلاق مادر بپذیرد که هزینه های فرزند را پرداخت کند.
زوجین می توانند با یکدیگر در مورد میزان نفقه نیز توافق کنند اما اگر ایجاد توافق در این خصوص امکان پذیر نباشد؛ دو طرف می توانند به شورای حل اختلاف مراجعه کنند. شورا نیز جهت کارشناسی موضوع پرونده را به کارشناسان دادگستری ارجاع می دهد.
نفقه فرزند بعد از فوت پدر
در صورتی که پدر فوت کند یا توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد؛ هزینه های اولاد و فرزندان باید توسط اجداد پدری پرداخت شود. در شرایطی که اجداد پدری در قید حیات نیستند و یا توانایی ندارند؛ این وظیفه به مادر می رسد.در صورت فوت مادر یا عدم توانایی او، اجداد و جدات مادری عهده دار هستند.
نفقه فرزند ناشی از تلقیح مصنوعی
فرزندانی که حاصل تلقیح مصنوعی هستند و همچنین کودکانی که تحت سرپرستی خانواده قرار میگیرند نیز از این حق قانونی بهره مند هستند. و این افراد مشمول موارد حقوق ذکر شده در ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده خواهند بود. بنابراین در صورت عدم پرداخت نفقه حق شکایت دارند.
نفقه فرزند نامشروع
باتوجه به اینکه فرزند نامشروع بدون رعایت موازین قانونی و شرعی متولد شده، امکان دارد که منتسب به پدر نباشد. باتوجه به این اصل فرزند نامشروع ارث نمی برد. با این حال به واسطه اثبات نسب و رای دادگاه می توان برای فرزند نامشروع مطالبه نفقه انجام داد.
برای گرفتن نفقه فرزندان چه باید کرد؟
در صورتی که فرزند دختر کمتر از 9 سال و فرزند پسر کمتر از 15 سال سن داشته باشد؛ مادر یا قیم فرزندان به موجب ماده ششم از قانون مدنی می تواند علیه پدر یا پدربزرگ (جدپدری) به دادگاه مراجعه کند. بعد از این سن خود فرزندان با اخذ حکم رشد می توانند مستقیما شکایت کنند.
مجازات عدم پرداخت نفقه فرزندان
اگر پدر یا اجداد پدری تمکن مالی داشته باشند و از پرداخت نفقه امتناع کنند؛ مجرم محسوب می شوند و به مجازات کیفری محکوم خواهند شد. برهمین اساس در صورت طرح شکایت عدم پرداخت نفقه فرزند به شش ماه تا دو سال حبس محکوم می شوند. البته این جرم از جمله جرایم قابل گذشت بشمار می رود.
آیا نفقه معوقه فرزند قابل مطالبه است؟
در مورد نفقه اقارب و به صورت جزئی تر نفقه فرزند، نگاه و دیدگاه قانون مدنی به سمت آینده است. به این معنی که مطالبه نفقه از زمان ارائه دادخواست به بعد قابل انجام خواهد بود. گاهی در طلاق توافقی بین زوجین چنین توافق می شود که حضانت فرزندان با مادر و پرداخت نفقه با پدر باشد اما پدر از انجام این کار خودداری می کند.
در این صورت مادر می تواند با کمک وکیل نفقه فرزند دادخواست را در دادگاه اقامه کند. امکان دارد که تا زمان انشای حکم مدت زمانی بگذرد اما به موجب حکم قطعی پدر از تاریخ تسلیم دادخواست موظف به پرداخت نفقه است. در هر صورت نفقه گذشته یا معوقه فرزندان قابل مطالبه نیست.
آیا به پسر بالای 18 سال نفقه تعلق میگیرد؟
پرداخت نفقه محدود به سن رشد نمی شود. بنابراین حتی پس از هجده سالگی نیز در صورتی که فرزند پسر فاقد شغل و درحال تحصیل باشد و پدر استطاعت مالی کافی را داشته باشد؛ باید نفقه او را پرداخت کند.
من۳۱ سالمه و پدرم از ۱سالگی من و مادرمو گذاشت و رفت الان بیکارم و هیچ بیمه ای ندارم واموال و مالی هم ندارم آیا میتونم از پدرم شکایت کنم و درخواست نفقه کنم؟
با سلام
پرداخت نفقه فرزند پسر بعد از 18 سالگی منوط به ادامه تحصیل و یا معلول و محجوریت او می باشد.
سلام نفقه دختر ۱۲ ساله ای که همراه مادرش در تهران زندگی میکنه چقدره؟؟ حقوق پدر بین ۱۰ تا ۱۲ میلیونه مهندس شهرداریه و شغل آزاد هم داره