آثار و خسارت برهم زدن نامزدی به طور حتم از طلاق کمتر است اما جدایی حتی پیش از آغاز زندگی مشترک نیز اتفاق تلخی محسوب می شود. به غیر از جنبه روحی و روانی به هم خوردن نامزدی بعضی اوقات به دلیل مراودات مالی با طرف مقابل یا هدایای گرانقیمت و غیره با خسارات مالی بسیاری همراه است.
در برخی مواقع نیز علت بر هم خوردن نامزدی نوعی فریبکاری از سوی طرفین یا وعده های دروغین بوده است. سوال اینجاست که آیا به علت عمل نکردن به وعده ازدواج می توان از افراد شکایت کرد یا اینکه امکان مطالبه خسارت های برهم خوردن نامزدی وجود دارد یا خیر؟
شرایط مطالبه خسارت برهم زدن نامزدی
منظور از نامزدی پیمانی است که دو طرف در خصوص ازدواج در آینده به یکدیگر می دهند. برخی از افراد دوران پیش از عقد نکاح که دو طرف به قصد آشنایی باهم ارتباط دارند را نامزدی می دانند اما عده زیادی نیز معتقدند که فاصله زمانی میان عقد تا ازدواج نیز دو طرف هنوز نامزد هستند. در هر صورت با جاری شدن عقد میان دو نفر پیمان ازدواج بسته می شود ولی زن و مرد امکان دارد که مدتی برای زندگی مشترک و شناخت بهتر یکدیگر صبر کنند.
برهم زدن نامزدی بدون علت موجه
براساس ماده 1035 قانون مدنی دادن وعده ازدواج به طرف مقابل موجب ایجاد علقه زوجیت نمی شود؛ حتی اگر مرد همه یا بخشی از مهریه را نیز پرداخت کرده باشد.
به همین خاطر تا زمانی که عقد نکاح جاری نشده است؛ هر یک از طرفین حق دارد از وصلت امتناع کند و نمی توان صرفا به واسطه دادن وعده ازدواج دروغین از طرف مقابل شکایت کرد یا مطالبه خسارت نمود.
با این حال ماده 1037 مطالبه خسارت برهم زدن نامزدی را قانونی می داند. به موجب این ماده هرکدام از نامزدها پس از به هم خوردن نامزدی این حق را دارد که هدایایی که به نامزد خود یا خانواده او به جهت ازدواج در آینده داده را پس بگیرد یا قیمت معادل آن را مطالبه کند. البته به شرطی که هدایا همچون عطر به صورت مصرفی نباشند. هزینه های مربوط به برگزاری مراسم نیز در صورتی که هزینه نامتعارف و هنگفتی نباشد؛ در هنگام برهم خوردن نامزدی قابل مطالبه است.
خسارت بر هم خوردن نامزدی در صورت فوت نامزد
گاهی علت برهم خوردن نامزدی فوت نامزد است. در این حالت معمولا اشخاص دچار تاسف و تاثر می شوند و کمتر کسی مطالبه خسارت می کند. در هر صورت اگر وصلت به دلیل فوت یکی از طرفین بر هم بخورد و هدایا به دست متوفی از بین رفته باشد؛ نمی توان هزینه هدایا را از خانواده او مطالبه کرد.
امکان دارد که دو طرف میان خود توافق کنند؛ در صورت امتناع یکی از زوجین از ازدواج، باید مبلغ مشخصی خسارت از طرف برهم زننده پرداخت شود. این قرارداد از لحاظ مالی اشکالی ندارد و قابل استناد است.
مطالبه خسارت معنوی بر هم خوردن نامزدی
جدا از مسائل مالی در بسیاری از مواقع پس از برهم خوردن نامزدی بدون دلیل موجه به حیثیت و آبرو و احساسات طرف مقابل ضربه جدی وارد می شود. گاهی نیز طرف مقابل به دروغ از لحاظ مالی یا اجتماعی خود را فردی بسیار قدرتمند معرفی می کند و این عامل موجب برهم خوردن نامزدی می شود.
خوب است بدانید که براساس ماده 171 قانون اساسی حتی خسارت های معنوی فرد آسیب دیده در نامزدی به رسمیت شناخته می شود و می توان علاوه بر مطالبه خسارت های مالی احتمالی در خصوص این مورد نیز درخواست جبران خسارت کرد.
البته به طور کلی قانون به افراد اجازه می دهد که در صورت وجود مشکلات مختلف و غیرقابل حل نامزدی خود را به هم بزنند بنابراین تنها زمانی می توان برای مطالبه خسارت برهم زدن نامزدی اقدام کرد که تقصیر یا قصد سواستفاده طرف مقابل به اثبات برسد.
خسارت برهم زدن نامزدی در دوران عقد
به هم خوردن نامزدی در دوران عقد تبعات سنگین تری به دنبال خواهد داشت؛ به این خاطر که پس از جاری شدن صیغه عقد دو طرف یکدیگر را زن و شوهر می دانند.
به همین خاطر نیز سرمایه گذاری عاطفی و مالی سنگینی روی طرف مقابل می کنند. برهم زدن نامزدی در دوران عقد در واقع طی کردن مراحل طلاق است که می تواند به صورت توافقی یا یک طرفه انجام شود. در هر صورت امکان استرداد هدایای نامزدی پس از طلاق وجود ندارد.
به دلیل اینکه دو طرف در دوران نامزدی به خاطر رسیدن به ازدواج با طرف مقابل خود هدایایی رد و بدل کرده اند که عملا پس از عقد نکاح این موضوع محقق شده است و امکان رجوع به هبه در این حالت از بین می رود.