از مهم ترین حقوق زن بعد از عقد نکاح نفقه است. با این حال از آنجایی که پرداخت نفقه از جانب مرد و تمکین از جانب زن یک رابطه متقابل است؛ پرداخت نفقه در دوران عقد با اما و اگر همراه می شود.
در این نوشته قرار است به این موضوع پرداخته شود که در دوران عقد آیا مرد موظف است به همسر خود نفقه بدهد یا خیر و اینکه استناد به حق حبس در دوران عقد چه تاثیری در این خصوص دارد.
نفقه در دوران عقد باید پرداخت شود؟
ماده 1106 قانون مدنی: در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر او است.
از این ماده نتیجه گیری می شود که:
- در عقد موقت یا در دوران نامزدی (پیش از جاری شدن صیغه عقد) به زن نفقه تعلق نمی گیرد.
- بعد از عقد مرد موظف است نفقه زن را بپردازد.
عدم تمکین در دوران عقد
تمکین دارای دو نوع عام و خاص است. تمکین عام به معنای اطاعت زن از مرد در کلیه امور زندگی و منظور از تمکین خاص برقراری رابطه زناشویی میان زن و شوهر است.
با توجه به عقاید و سنت های کشور ایران، زن و مرد بعد از عقد و پیش از مراسم ازدواج با اینکه زن و شوهر هستند؛ با یکدیگر رابطه زناشویی ندارند. به همین دلیل امکان تمکین خاص برای زن در این دوران وجود ندارد.
عقیده برخی از افراد این است که به همین دلیل زن نباید در دوران عقد از شوهر خود نفقه بگیرد و پرداخت هزینه های دختر عقدکرده همچنان با پدر یا جد پدری اوست. درحالیکه باتوجه ماده قانونی ذکر شده در بالا این عقیده از نظر قانونی کاملا اشتباه است.
نفقه در دوران عقد و حق حبس
به محض اینکه زن و مرد به عقد یکدیگر درآمدند و قباله ازدواج را امضا کردند؛ زن و شوهر به حساب می آیند و در برابر یکدیگر دارای وظایفی هستند.
یکی از مهم ترین وظایف مرد بعد از ازدواج، همین بحث نفقه است که قانون خانواده برای آن اهمیت بالایی قائل می شود. در نظرگرفتن ضمانت اجرای حقوقی و کیفری برای عدم پرداخت نفقه نشان دهنده همین اهمیت بالاست.
این درست است که زن نیز از این بابت وظایفی دارد و باید از همسر خود تمکین کند اما دختر باکره می تواند به حق حبس استناد کند. به این معنی که تا زمانی که تمام مهریه خود را از مرد نگرفته، می تواند از تمکین خودداری کند و مرد نیز باید در این دوران نفقه او را پرداخت نماید.
ندادن نفقه در دوران عقد
براساس ماده 53 قانون حمایت از خانواده، در صورتی که مرد با داشتن استطاعت مالی و تمکین زن از پرداخت نفقه او امتناع کند؛ در صورت شکایت شاکی خصوصی تعقیب کیفری خواهد شد. به این واسطه قاضی امکان دارد او را به حبس تعزیری درجه شش محکوم کند! (تبصره ماده 53 زنانی که مجاز به عدم تمکین هستند را نیز مشمول این مقررات می داند.)
همانطور که می دانید عدم پرداخت نفقه هم به صورت حقوقی قابل پیگیری است و هم به صورت کیفری (ترک انفاق). در گذشته زوجه باکره تنها می توانست به صورت حقوقی حق و حقوق خود را مطالبه کند اما قوانین جدید امکان مطالبه کیفری ندادن نفقه در دوران عقد را نیز برای زوجه فراهم کرده است. در مورد دفاع از ترک انفاق معمولا میزان نفقه مطرح نیست و اگر زوج حتی کمی از نفقه دوران عقد را نیز پرداخت کرده باشد و بتواند به دادگاه این مسئله را ثابت کند؛ از اتهام مبرا می شود.
نفقه در دوران عقد چقدر است؟
نفقه زن در دوران عقد شامل خوراک، پوشاک، هزینه های درمانی و مسکن و سایر هزینه های ضروری است. میزان دقیق آن نیز به صورت ماهیانه و توسط کارشناس دادگاه تعیین می شود. لازم به ذکر است که جایگاه اجتماعی زن، محل زندگی او و به طور کلی شآن زندگی زن در میزان نفقه او تاثیر مستقیم دارند.
حکم ترک همسر در دوران عقد
دوران عقد زمانی است که زوجین در تلاش هستند هرچه سریعتر زندگی مشترک خود را شروع کنند. معمولا خانمها عجله بیشتری در این مورد دارند. از نظر قانونی هم بلاتکلیف گذاشتن زن در دوران عقد عواقب قانونی مختلفی برای مرد به همراه خواهد داشت.
مثلا این که زن می تواند دادخواست الزام به تهیه منزل مستقل یا ترک انفاق را برعلیه مرد به دادگاه ارائه کند.
عمل نکردن به وظایف قانونی از سوی مرد، برای زن حق طلاق ایجاد می کند. به این خاطر که زن را در عسر و حرج قرار می دهد.