قوانین حقوقی مدنی حق طلاق را از حقوق ذاتی شوهر می داند و او می تواند با رعایت تشریفات قانونی و پرداخت حقوق مالی زن را طلاق دهد. با این حال گرفتن حق طلاق زن یا تقاضای طلاق از جانب زوجه نیز تحت شرایطی امکان پذیر است.
در واقع زن برای اینکه بتواند برای طلاق به درخواست زوجه اقدام کند یا باید دلایل موجهی داشته باشد یا بتواند به شروط ضمن عقد استناد کند و یا اینکه وکالت در طلاق از همسر خود داشته باشد. این نوع وکالت در سند ازدواج یا در سندی جداگانه قید می شود. سوالات زیادی پیرامون این مسئله وجود دارد که در ادامه پاسخ مناسبی برای آن ها ارائه می شود.
حق طلاق زن چیست ؟
با وجود اینکه نکاح عقدی است که میان یک زوج پیوند ایجاد می کند اما برای گسستن این پیوند تنها خواسته مرد کافی است. با این حال راه هایی نیز وجود دارد که زن را نیز قادر می سازد که تقاضای جدایی کند.
یک راه تعریف شده قانونی برای این امر اعطای وکالت در طلاق از سوی مرد به زن است. مرد یا زوج می تواند وکالت در طلاق را به هر شخص دیگری به جز همسر خود نیز واگذار کند. نکته مهم در این رابطه این است که حق طلاق بنابر حکمی شرعی با مرد است و حقی قابل گذشت نیست که بتوان آن را به شخص دیگری منتقل کرد.
بنابراین این امکان وجود ندارد که مردی در قالب شروط ضمن عقد، حق طلاق را به انحصار زن دربیاورد. با این حال هرگاه مردی به همسر خود وکالت در طلاق بدهد به این معنی است که علاوه بر اینکه خودش حق طلاق دارد؛ به زن نیز این اختیار را داده است. در این حالت زن و مرد در شرایط و حقوق یکسانی از جهت درخواست طلاق قرار می گیرند.
انواع حق طلاق زن
- نخستین نوع وکالت طلاق، حق طلاق مطلق است. در این حالت مرد به زن نوعی وکالت بی قید و شرط در طلاق می دهد که به موجب آن زوجه می تواند هر زمان که بخواهد بدون هیچ دلیل خاصی برای جدایی از همسر خود اقدام کند. این نوع کمتر مورد تایید قرار می گیرد. به این خاطر که به نظر می رسد؛ موجب تضعیف بنیان خانواده شود و جدایی را آسان می کند.
- حق طلاق مشروط، نوعی از وکالت طلاق به شمار می رود که در آن مرد تنها در صورت تحقق برخی شروط به زن حق طلاق می دهد. به عنوان مثال شرط شود که در صورت خیانت زوج، ترک انفاق یا سو رفتار، زن بتواند از همسر خود جدا شود یا اینکه مرد در دفترخانه به همسر خود وکالت دهد که در صورت بخشش مهریه بتواند طلاق بگیرد.
حق طلاق بلاعزل
همانگونه که گفته شد؛ حق طلاق زن نوعی وکالت در طلاق است که از سوی مرد به زن داده می شود. وکالت بلاعزل نوعی سند محضری محسوب می شود که در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم می گردد و موکل (زوج) قادر به عزل آن نیست.
وکالت یا حق طلاق بلاعزل یا آنچه به آن حق طلاق محضری گفته می شود؛ بوسیله احدی از زوجین به دیگری اعطا می شود و کاملا قابلیت اجرایی دارد. در این صورت طرفی که این وکالت را دارد می تواند بدون نیاز به حضور طرف دیگر مراحل طلاق را دنبال کند و در مورد تمامی مسائل موجود از جمله نفقه، مهریه، حضانت فرزندان و غیره تعیین تکلیف نماید.
حق طلاق به شرط خیانت
این نوع از وکالت در طلاق نوعی حق طلاق مشروط یا مقید است که به شرط تحقق نتیجه خاصی حاصل می شود. در این حالت شرط می شود که در صورت خیانت زوج یا مرد، زن از سوی مرد وکالت دارد که بدون حضور او طلاق توافقی بگیرد.
حق طلاق زن در اسلام و شرع
در کتاب آسمانی دین اسلامی اکثر آیات مربوط به رفع اختلافات میان زوجین و بازگشت محبت میان آن ها است اما طلاق نیز حرام شمرده نشده و اگر امیدی به بازگشت و اصلاح نباشد، جایز قلمداد شده است ولی همیشه آخرین راه حل خواهد بود.
تمامی آیات و احادیث به وضوح حق طلاق را برای مردان در نظر گرفته است و همین موضوع یکی از انتقادات مهمی محسوب می شود که همیشه از سوی طرفداران حقوق زنان مطرح می شود.
با این وجود بسیاری نیز این انتقاد را بسیار سطحی می دانند و اعتقاد دارند که فلسفه احکام اسلام عمیق است و دادن حق طلاق به مرد را به دلیل تفاوت میان روحیات زن و مرد و اساس شکل گیری پیوند ازدواج می دانند.
از طرفی عقد دائم برای مرد هزینه های مالی زیادی را به دنبال دارد. او باید بخشی از مال خود را به عنوان مهریه و نفقه به زن تقدیم کند. حتی در صورت فسخ این پیمان نیز مرد باید تا پایان زمان عده نفقه زن را بپردازد. بنابراین هزینه های مالی نیز شاید یکی از دلایل دادن حق طلاق در اسلام به مرد باشد.
با وجود تمامی این دلایل باز هم بسته به شرایطی حق طلاق زن در اسلام و شرع نیز به رسمیت شمرده می شود. از جمله این دلایل عسر و حرج زن و ترک خانه و زندگی زناشویی از طرف مرد است که ادامه زندگی را برای زن غیرممکن می کند.
حق طلاق در کجا ثبت می شود؟
این وکالت آنچنان که مرسوم است یا در ضمن عقد نکاح تنظیم می شود و در سند ازدواج درج می شود یا اینکه مرد با حضور در دفترخانه به همسر خود وکالت محضری می دهد.
حق طلاق در عقدنامه
در عقدنامه های رایج موجود در کشور 12 مورد شروط ضمن عقد وجود دارد که در صورت وجود هر یک از آن ها زن با اثبات آن نزد دادگاه وکالت طلاق خواهد داشت.
با این تفاسیر به نظر می رسد که حق طلاقی که در عقدنامه قید می شود از نوع مشروط است و اثبات آن به دادگاه طولانی خواهد بود و مستلزم رسیدگی قضایی است. در حالیکه در وکالت های محضری شروط دلخواهی برای اعمال حق طلاق در نظر گرفته می شود.
آیا حق طلاق قابل فسخ است؟
اگر وکالت در طلاق بلاعزل باشد امکان بی اثر کردن یا فسخ آن وجود ندارد اما در غیر این صورت موکل یا مرد با مراجعه به دفترخانه ای که سند را در آن تنظیم کرده می تواند حق طلاق زن را فسخ کند.
در خصوص وکالت طلاقی که در شروط ضمن عقد منعقد می شود؛ حق طلاق بوسیله هیچ یک از دو طرف قابل فسخ و ابطال نیست و تا زمانی که عقد نکاح بین زوجین وجود دارد این وکالت نیز به قوت خود باقی خواهد ماند.
نحوه باطل کردن حق طلاق
کلیه دعاوی حوزه خانواده از مهریه، نفقه و حضانت فرزندان تا حق طلاق و ابطال آن دارای ظرایف و پیچیدگی های خاصی است که تنها وکلای مجرب به نحوه انجام آن آگاهی دارند. بنابراین توصیه می شود در این خصوص حتما با وکیل دادگستری مشورت کنید.
با این حال از جمله راه حل هایی که برای باطل کردن حق طلاق زن وجود دارد این است که مرد می تواند ضمن مراجعه به دفاتر اسناد رسمی به یک نفر از اشخاص مورد اعتماد خود وکالت در طلاق بدهد. در این حالت مرد دو وکیل در طلاق دارد و حدود اختیارات وکلا مجتمعا می شود و وکالت زن در طلاق باطل می گردد. مراتب آن نیز به طور رسمی به زوجه ابلاغ خواهد شد.
نمونه حق طلاق (وکالت در طلاق)
مورد وکالت؛ مطلقه نمودن خانم…… از زوجیت موکل بهر قسم طلاق اعم از بائن، رجعی، خلع یا مبارات با هر شرط و قرار و بهر طریق اعم از قبول بذل نفقه و بذل عین مهریه یا معادل یا کمتر ویا بیشتر از مهریه و هر شرط ضمن العقد و روشن شدن تکلیف فرزندان خردسال اعم از قبول یا رد سرپرستی و حضانت و مراجعه دادگاهها و تقدیم دادخواست طلاق و حضانت و حضانت فرزندان و انجام تشریفات و مراحل دادرسی و اداری و معرفی داور و قبول رای داوران، مراجعه به مراکز مشاوره خانواده بهزیستی و اخذ نظریه مشاور، از جانب موکل یا رد رای داوران و تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش و پاسخگویی بهر پرسش و تکمیل و امضا فرمهای مورد تقاضا و صورتجلسه دادگاهها و دفاتر دادگاه و پرداخت هزینه دادرسی و داوری و دفاتر طلاق و امضای سند طلاق وفق موارد مصرح در دادنامه قطعی شده مربوطه و عقد قرارداد با وکلای دادگستری ضمن انتخاب وکیل در رابطه با تقدیم دادخواست و دفاع و انجام مورد وکالت با داشتن کلیه اختیارات اعتراض به رای واخواهی، تجدیدنظر خواهی، فرجامخواهی و اعاده دادرسی و ادعای جعل یا انکار و تردید تسویه سند طرف و استرداد سند و تعیین جاعل، ارجاع به داوری و تعیین داور، وکالت در توکیل، تعیین مصدق و کارشناس، وکالت در دعوای خسارت ، وکالت در استرداد دادخواست یا دعوا، جلب ثالث و دفاع از آن، ورود ثالث و دفاع از آن، دعوای تقابل، اعسار، قبول یا رد سوگند، درخواست صدور برگ اجرایی و تعقیب عملیات آن و اخذ محکوم به و دریافت وجوه ایداعی بنام موکل و تحویل دادن جهیزیه و امضای سند طلاق و ثبت دفتر و احتمالا اصلاحیههای آن و تادیه هزینهها و اخذ یا تسلیم اوراق و مدارک از اصل یا رونوشت و کپی دادن و دادن وکالت جهت اجرای صیغه طلاق و طرح دعوی در راستای اجرت المثل و نفقه و مطالبه آن و دریافت آن و انجام کلیه تشریفات قانونی مذکور در فوق. وکیل حق اسقاط تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی نسبت به آراء صادره در خصوص طلاق (گواهی عدم امکان سازش) را از جانب موکل دارد، وکیل مرقوم حق قبول یا بذل مهریه و نفقه را از جانب موکل دارد.
حدود اختیارات؛ وکیل مرقوم در انجام مورد وکالت با حق توکیل بغیر دارای اختیارات تامه و مطلقه میباشد و عمل، امضاء و اقدام وکیل عیناً به منزله، عمل و امضا و اقدام موکل صحیح و نافذ است و مفاد این سند فقط در نفس وکالت موثر است. این وکالت ضمن عقد خارج لازم بلاعزل شرط شد و موکل مرقوم حق عزل وکیل را از خود سلب و ساقط نمود.