نحله چیست و در چه مواقعی زن می تواند آن را از شوهر خود مطالبه کند؟ نحله از حقوق مالی زن است. با این حال تحت شروط خاصی به او تعلق خواهد گرفت که در ادامه به آن می پردازیم.
تعریف نحله
اکثر افراد تنها مهریه و نفقه را به عنوان حقوق مالی زن می شناسند. تحت شرایطی زن می تواند یکی دیگر از حقوق مالی خود به نام نحله را نیز از شوهر خود طلب کند.
نحله از نظر لغوی معنی بخشش می دهد. تعیین نحله توسط قانون گذار همانند بسیاری از قوانین حقوقی خانواده، برگرفته از مفاهیم دینی است.
موضوع نحله در تبصره ششم از قانون اصلاح مقررات طلاق مصوب سال 1371 بیان شده است. با وجود منسوخ شدن بیشتر قوانین با توجه به تصویب قانون حمایت از خانواده در سال 91، تبصره ماده ششم یا همان قانون مربوط به نحله به رسمیت شناخته می شود.
باتوجه به تبصره ماده مذکور دادگاه مسائلی همانند سال های زندگی مشترک زن و مرد، امور انجام شده بوسیله زن در خانه شوهر و استطاعت مالی مرد را در نظر می گیرد. سپس مبلغی تحت عنوان نحله تعیین می شود که باید توسط مرد به زن پرداخت کند.
مبلغ نحله چقدر است؟
مشخصا باید گفت که میزانی که برای نحله تعیین می شود بسیار کمتر از اجرت المثل ایام زوجیت است. بنابراین در صورتی که عدم تمکین زن به اثبات نرسیده و درخواست طلاق از طرف مرد باشد؛ بهتر است که به جای نحله برای مطالبه اجرت المثل اقدام شود.
شرایط تعلق گرفتن نحله به زن
وقتی از شرایط صحبت به میان می آید؛ مفهوم عدم قطعیت را می رساند. نحله همانند مهریه نیست که پس از عقد دائم زن مسلما مالک آن باشد و برای استحقاق آن باید مسائل مختلفی در نظر گرفته شود که در ادامه به آن ها اشاره می شود:
- نوع طلاق: طلاق به سه روش مختلف انجام می گیرد: توافقی، به طلاق به درخواست زوج یا به درخواست زوجه. اگر زوجه یا زن بخواهد طلاق بگیرد؛ مسئله نحله کاملا منتفی است.
درخواست نحله در طلاق به درخواست زوج مورد قبول قرار می گیرد و در طلاق توافقی بسته به توافق میان دو طرف خواهد بود. - پایان زندگی مشترک: زن نمی تواند زمانی که هنوز از با همسر خود زندگی می کند، تقاضای نحله کند.
- تعلق یا عدم تعلق اجرت المثل: اجرت المثل و نحله با یکدیگر در تضاد هستند. به همین خاطر زن تنها می تواند یکی از این دو مورد را دریافت کند.
تفاوت نحله و اجرت المثل
هدف از تعیین نحله و اجرت المثل از سوی قانون مدنی این است که زن وظیفه ندارد امور مربوط به خانه شوهر را بدون دریافت اجرت و مزد انجام دهد. البته می دانیم که در روابط خانوادگی مرسوم است که زن دستمزدی بابت کارهای منزل نمی گیرد. با این حال براساس قانون و مفاهیم فقهی هرکس کاری انجام می دهد؛ مستحق دریافت اجرت خواهد بود. مگر در صورتی که خودش بخواهد امور را بدون دریافت دستمزد یا مجانی انجام دهد (قصد تبرع داشته باشد).
در این موافق فرض بر این است که زن قصد انجام این امور را به صورت مجانی و بدون دریافت مزد نداشته است.
میزان اجرت المثل حتما باید توسط کارشناس مشخص شود. درحالیکه تعیین نحله برخلاف اجرت المثل توسط قاضی دادگاه خانواده انجام می شود.
تعاریف نحله و اجرت المثل بسیار به یکدیگر شبیه هستند.
موضوعی که باعث می شود؛ به جای اجرت المثل برای زن نحله تعیین شود داشتن قصد تبرع است. به این معنی که اگر زن به نیت انجام فعالیت رایگان امور منزل و خارج از وظایف خود را انجام میداده، دادگاه برای او به جای اجرت المثل، نحله تعیین می کند.
آیا به زن ناشزه نحله تعلق می گیرد؟
به زنی که از شوهر خود تمکین نکند؛ زن ناشزه گفته می شود. به دلیل نشوز و عدم تمکین برخی از حقوق مالی زن از جمله نفقه و اجرت المثل ایام زوجیت از بین می رود. با این حال تحت شرایطی امکان دارد که نحله حتی با وجود نشوز به زن تعلق بگیرد.
نحله در طلاق توافقی
زن تنها زمانی می تواند در طلاق توافقی مبلغی به عنوان نحله از شوهر خود دریافت کند که برسر این موضوع توافقی صورت گرفته باشد. این توافق امکان دارد در هنگام عقد نکاح یا در موقع جدایی انجام شود.
مطالبه نحله چگونه انجام می شود؟
دادخواست مطالبه نحله باید جدا از دادخواست طلاق به دادگاه ارائه شود. به همین دلیل زن مجبور نیست که برای درخواست نحله تا زمان صدور گواهی عدم امکان سازش صبر کند. در صورتی که زن برای مطالبه نحله اقدام کند؛ اجرای صیغه طلاق تا زمان پرداخت نحله به تعویق خواهد افتاد.