تنصیف دارایی در طلاق یا شرط نصف دارایی از جمله مسائلی است که در ازدواج دائم مطرح می شود اما در حقیقت الزامی از نظر قانونی در مورد آن وجود ندارد. البته می توان در هنگام عقد نکاح و امضا کردن سند ازدواج، به استناد توافق دو طرف شرط تقسیم اموال را مطرح کرد.
در طی زندگی مشترک زن و مرد در کنار یکدیگر و زیر یک سقف هستند و دارایی مرد معمولا در اختیار خانواده است؛ به همین خاطر تنصیف دارایی در هنگام طلاق و زمانی که زوجین از یکدیگر جدا می شوند؛ مورد توجه قرار می گیرد.
تنصیف دارایی مرد بعد از طلاق
اصل این شرط که در ضمن عقد نکاح مطرح می شود این است که “هرگاه طلاق به درخواست زن نباشد و علت طلاق سو رفتار و تخلف زن از وظایف همسری نبوده، مرد وظیفه دارد تا نیمی از دارایی های موجود خود را که از آغاز زندگی مشترک تا کنون جمع کرده یا معادل ریالی آن را به زن پرداخت کند. “
شرایط تنصیف دارایی در طلاق
- نخست اینکه در حالت عادی قانون تکلیفی در خصوص پرداخت نیمه از دارایی ها و اموال به زن مقرر نکرده است. با این حال در صفحه هشتم قباله ازدواج شرط تنصیف دارایی در طلاق پیش بینی شده است اما اگر مرد آن را امضا نکند؛ به معنی عدم پذیرش این شرط خواهد بود.
- در صورت امضای شرط، هیچگونه ادعایی در مورد عدم آگاهی از شرایط و قوانین آن مورد قبول نیست.
- تقسیم اموال شامل دارایی هایی می شود که زوج یا مرد از بعد از تاریخ عقد به دست آورده است. براساس توضیحات، شرط تنصیف مربوط به نصف دارایی موجود خواهد بود. بنابراین اموال باید در هنگام ارائه دادخواست طلاق وجود داشته باشند.
برخی از آقایان متاسفانه جهت فرار از این قانون پیش از ارائه دادخواست طلاق، اموال خود را به اشخاص مورد اعتماد خود منتقل می کنند. این کار منصفانه و اخلاقی نیست اما در هر صورت جرم محسوب نمی شود و نمی توان به این دلیل از مرد شکایت کرد. - براساس شرط تنصیف، تا نیمی از اموال پرداخت خواهد شد. به همین خاطر ممکن است از یک تا پنجاه درصد از اموال تعیین شود که دادگاه در این مورد تصمیم گیری می کند.
- اموال و املاکی ملاک قرار می گیرند که حاصل دسترنج خود زوجین باشد بنابراین شامل ارثیه مرد نمی شود.
تنصیف دارایی در طلاق توافقی
تنها زمانی تنصیف دارایی در طلاق مورد توجه قرار می گیرد که طلاق به درخواست زوج باشد. پس در طلاق توافقی و طلاق به درخواست زوجه نمی توان شرط نصف دارایی را مطرح کرد.
نکته مهم اینکه حکم طلاق باید ثبت شود تا زن به استناد شرط تنصیف دارایی صاحب نیمی از اموال مرد شود. به همین خاطر اگر حکم طلاق صادر شده اما مرد آن را در دفترخانه ثبت نکند؛ این شرط اجرا نخواهد شد.
تنصیف دارایی مرد در طلاق و مستثنیات دین
در این خصوص نمی توان به مستثنیات دین استناد کرد؛ به این خاطر که شرط نصف دارایی همانند مهریه، دین مرد به زن محسوب نمی شود. به بیان واضحتر مرد نمی تواند به بهانه داشتن تنها یک آپارتمان که آن هم در آن سکونت دارد؛ از تقسیم کردن اموال خود با زوجه شانه خالی کند.
تنصیف دارایی در شروط ضمن عقد
زن و مرد می توانند در مورد هر شرط معقولی را که قابل اجرا و مشروع باشد؛ با هم توافق کنند و در شروط ضمن عقد بگنجانند. شرط تنصیف دارایی نیز از این قاعده مستثنی نیست. در همین رابطه دو طرف می توانند شرط کنند که حتی اگر دادخواست طلاق از طرف زن بود نیز نیمی از اموال به زوجه تعلق بگیرد یا اینکه بعد از طلاق تا نصف اموال زن به مرد تعلق بگیرد یا هر توافق مشروع دیگر.
میزان شرط تنصیف دارایی در طلاق چگونه تعیین می شود؟
همانگونه که گفته شد؛ دادگاه در مورد میزان تنصیف دارایی تصمیم گیری خواهد کرد. این میزان امکان دارد که از یک تا پنجاه درصد از دارایی های فعلی مرد باشد. در ادامه فاکتورهایی که در این تصمیم گیری دخالت دارند را می خوانید:
- سال های زندگی مشترک
- مقداری از مهریه که زوجه می تواند دریافت کند
- سن هر دو طرف
- وضعیت سلامت جسمانی زوجین
- وضعیت مالی زوجین
- ارائه مالی از سوی زوج به زوجه در ایام زوجیت
متاسفانه ابهامات پیرامون تنصیف دارایی در طلاق و علی الخصوص در مورد مشخصات دقیق اموال مرد وجود دارد. امکان دارد که زن تنها بداند که همسر او وضع مالی خوبی دارد اما قادر به ارائه مشخصات املاک و مستقلات او به دادگاه نباشد. البته برخی از شعبات دادگاه خانواده امکان دارد که از بانک ها و اداره ثبت اسناد استعلام به عمل آورند.
آیا بعد از طلاق طلاهای زن پس گرفته می شود؟
معمولا رسم بر این است که خانواده مرد یا خود او در هنگام عقد و عروسی یا به مناسبت های مختلف به زن هدایای مختلفی از جمله طلا تقدیم می کنند. در این حالت طلا هدیه زن است و او به عنوان مالک آن ها می تواند هرگونه دخل و تصرف را در هدایای خود داشته باشد.
تنها در صورتی مرد می تواند تقاضای استرداد طلاهای زن را پس از طلاق داشته باشد که ثابت کند؛ طلاها را به امانت به زن سپرده بوده است. به عنوان مثال مرد ادعا کند که به دلیل سرمایه گذاری مقداری طلا خریداری کرده بوده و نگهداری آن ها را به زن سپرده است.
جهت ارائه دادخواست استرداد طلا مرد باید از طریق دادگاه محل اقامت زن یا محل انعقاد عقد نکاح برای این منظور اقدام کند.